Standpunt van PAN International over kant-en-klare vleesvervangers
In de afgelopen jaren is de populariteit van plantaardige kant-en-klare vleesvervangers sterk toegenomen, met name onder mensen die duurzamer willen eten.
In vergelijking met dierlijke producten vereist de productie van plantaardig vleesalternatieven aanzienlijk minder natuurlijke hulpbronnen en is het een stuk minder vervuilend.
Daarom kiezen steeds meer mensen die hun vleesconsumptie willen verminderen voor plantaardige burgers en worsten, die een vergelijkbare smaak, bereidingswijze en gebruiksgemak bieden als hun dierlijke tegenhangers.
Om de veelvoorkomende zorgen rondom kant-en-klare vleesvervangers onder de loep te nemen, hebben we de meest recente en relevante wetenschappelijke literatuur bestudeerd. In dit rapport gaan we in op vragen als: zijn kant-en-klare vleesvervangers sterk bewerkt? Bevatten ze voldoende voedingsstoffen? Passen de kant-en-klare vleesvervangers in een gezond voedingspatroon? Zijn ze geschikt voor kinderen? En wat is hun voedings- en gezondheidswaarde vergeleken met vleesproducten? De antwoorden op deze vragen kunnen helpen om de waarde en de plaats van de kant-en-klare vleesvervangers in een gezond en duurzaam voedingspatroon te bepalen.
Op basis van onze bevindingen erkent PAN het potentieel van plantaardige kant-en-klare vleesvervangers om bij te dragen aan het oplossen van belangrijke uitdagingen binnen ons huidige, disfunctionele voedselsysteem. Een belangrijke kanttekening daarbij is dat niet alle kant-en-klare vleesvervangers gelijk zijn. Studies die het voedingswaarde van kant-en-klare vleesvervangers onderzochten, laten een grote variatie zien binnen dezelfde productcategorie.
Zo is het bijvoorbeeld in de supermarkt vaak mogelijk om sojaworsten met een zeer laag zout of verzadigd vetgehalte te vinden, terwijl er op hetzelfde schap een vergelijkbaar product van een ander merk ligt met heel veel zout en verzadigd vet. Een ander belangrijk aandachtspunt is de mate van bewerking. Hoewel kant-en-klare vleesvervangers bewerkte producten zijn en volgens de NOVA-classificatie zelfs in de categorie ‘sterk bewerkt’ vallen, waar ook bewerkte vleesproducten als hamburgers, spek en worst toebehoren, is de voedingswaarde van de kant-en-klare vleesvervangers vaak beter. Ze bevatten bijvoorbeeld veel minder verzadigd vet en juist wel vezels en vaak ook meer eiwit dan de vleesvarianten en zijn hierdoor gezonder.
Kant-en-klare vleesvervangers in de Nederlandse Schijf van Vijf
Sommige kant-en-klare vleesvervangers staan in de Nederlandse Schijf van Vijf. Een goede kant-en-klare vleesvervanger voldoet aan de volgende criteria (3):
Per 100 gram
| eiwit | >dan 20% van de energie |
| verzadigd vet | ≤ 2,5 gram |
| zout | ≤1,1 gram |
| toegevoegd suiker | geen |
| ijzer | > 0.8 milligram |
| vitamine B1 | > 0.06 milligram |
| vitamine B12 | 0.24 microgram (niet nodig bij gebruik van B12 supplement) |
Vleesvervangers zijn vaak gezonder dan het dierlijke vlees dat ze vervangen.
Dit blijkt uit het rapport ‘Hoe gezond zijn vleesvervangers? dat ProVeg in 2023 publiceerde (2). Ook in dit rapport komt naar voren dat er veel verschil is tussen vleesvervangers en hoe gezond ze zijn. Op basis van de resultaten van dit rapport heeft ProVeg een lijst met de meest gezonde plantaardige kant-en-klare vleesvervangers op de Nederlandse markt gemaakt.
Download hier de lijst (Gezonde Kant-en-klare vleesvervangers in Nederland)
Bronnen
Poore J, Nemecek T. Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science [Internet]. 2018 [geciteerd 12 januari 2021];360(6392). Beschikbaar op: https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:b0b53649-5e93-4415-bf07-6b0b1227172f
Haperen M van. Vleesvervangers vaak gezonder dan vergelijkbare vleesproducten [Internet]. ProVeg Nederland. 2023 [geciteerd 5 februari 2024]. Beschikbaar op: https://proveg.com/nl/blog/vleesvervangers-vaak-gezonder-dan-vergelijkbare-vleesproducten/
Vleesvervangers | Voedingscentrum [Internet]. [geciteerd 27 maart 2025]. Beschikbaar op: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vleesvervangers.aspx#blok’alternatieve-of-nieuwe-eiwitbronnen
